Yeşil Açık Erişim
Yeşil açık erişim, bilimsel bir makalenin bir versiyonunun açık erişim arşivleri veya kişisel bir web sitesinde kullanıma sunulması uygulamasını ifade eder. Bu, kendi kendine arşivleme olarak bilinir. Yayımlanan sürüm, ön baskı (hakem incelemesinden önce) veya baskı sonrası (hakem incelemesinden sonra, ancak yayıncının formatlamasından önce) olabilir. Bu tür açık erişim genellikle yayıncıya herhangi bir ücret ödenmesini gerektirmez.
Altın Açık Erişim
Altın açık erişim, yayınlandıktan hemen sonra yayıncı tarafından ücretsiz olarak kullanıma sunulan makaleleri ifade eder. Bu modelde yayıncı, yayınlama maliyetini üstlenir ve makale hiçbir ücret ödemeden okuyucunun kullanımına sunulur. Yayınlama masraflarını karşılamak için yazar veya kurumu genellikle bir makale işleme ücreti (APC) öder.
Hibrit Açık Erişim
Hibrit açık erişim, hem makalelere aboneliğe dayalı erişimi hem de yazarlara bireysel makalelerini açık olarak kullanılabilir hale getirmek için APC ödeme seçeneği sunan dergileri ifade eder. Başka bir deyişle dergi, bazı makalelerin yalnızca abonelere, bazılarının ise tüm okuyuculara sunulduğu hibrit bir model sunmaktadır. Bu, yayıncıların aboneliklerden gelir elde etmeye devam etmelerine olanak tanırken aynı zamanda yazarlara çalışmalarını açık erişim yapma seçeneği de sunar.
Bronz Açık Erişim
Bronz açık erişim, yayıncının web sitesinde ücretsiz olarak sunulan ancak herhangi bir açık lisansa sahip olmayan makaleleri ifade eder. Bu, makalelerin ücretsiz olarak okunabileceği ancak yayıncının veya yazarın izni olmadan yeniden kullanılamayacağı veya yeniden dağıtılamayacağı anlamına gelir. Bronz açık erişim genellikle yayıncılar tarafından içeriklerinin görünürlüğünü artırmanın ve daha fazla okuyucu çekmenin bir yolu olarak kullanılır.
Elmas veya Platinum Açık Erişim
Tamamen kar amacı gütmeyen kuruluşlar veya üniversiteler tarafından finanse edilen ve yazarlardan makalelerini yayınlamaları için herhangi bir APC ücreti talep etmeyen dergileri ifade eder. Bu dergiler genellikle gönüllüler tarafından yönetilir ve işletme maliyetlerini karşılamak için akademik topluluğun desteğine güvenirler. Elmas açık erişim dergileri, yazarlara veya okuyuculara herhangi bir mali yük getirmediğinden, açık erişimin daha sürdürülebilir ve eşitlikçi bir modeli olarak kabul edilmektedir. Ancak ticari dergilerle karşılaştırıldığında daha düşük görünürlük ve etkiye sahip olabilirler.
Artan görünürlük
Açık erişim yayınları internet bağlantısı olan herkesin erişimine açıktır; bu da okuyucu sayısının, alıntıların ve araştırmanın etkisinin artmasını kolaylaştırır.
Erişilebilirlik
Açık erişimli yayınlar, geleneksel aboneliğe dayalı dergilere erişimi olmayan veya erişim için ödeme yapmaya gücü yetmeyenler de dahil olmak üzere herkes tarafından okunabilir ve kullanılabilir.
Daha hızlı yaygınlaştırma
Açık erişimli yayınlar, yayınlandıktan hemen sonra kamuya sunulabilir. Bu yeni araştırma ve bulguların yayılmasının hızlandırılmasına yardımcı olabilir.
İşbirliği
Açık erişim yayınları, farklı alanlardaki araştırmacıların birbirlerinin çalışmalarına erişmesini ve bunları geliştirmesini kolaylaştırarak işbirliğini ve disiplinler arası araştırmayı teşvik edebilir.
Kamu Katılımı
Açık erişim yayınları, araştırmayı daha erişilebilir ve daha geniş bir kitle için kullanılabilir hale getirerek halkın katılımını artırarak araştırmanın doğru anlaşılmasına yardımcı olabilir.
Etik Hususlar
Bazı araştırmacılar, özellikle araştırmaları kamu tarafından finanse ediliyorsa ve kamuya açık olması gerekiyorsa, açık erişimli yayınlamayı araştırmayı yaymanın daha etik ve eşitlikçi bir yolu olarak görebilirler.
